Cao Sơn Đại Vương là một trong những vị thánh huyền thoại lừng danh một thời. Ông là một trong những vị thần được thờ phụng ở nhiều đình và đền khác nhau trên cả nước. Đặc biệt, khu vực phía Bắc là nơi thờ phụng nhiều nhất hiện nay. Trong đó, Đình Gia Thượng là một trong số nới thờ phụng Cao Sơn Đại Vương và tứ vị nhân thần. Trong đó có Cao Sơn Đại Cương, Linh Lang Đại Vương và Thần Giang Khẩu Đại Vương cùng với Minh Trụ Đại Vương và Minh Khiết Đại Vương. Nơi đây trở thành một trong những điểm đến tham quan du lịch vô cùng độc đáo và nổi tiếng.
Là một vùng đất sở hữu những nét văn hóa lâu đời. Bên cạnh đó, sự phát triển của con người gắn liền với những mái đình, ngôi chùa. Vì thế, đây là nơi thờ cúng tín ngưỡng của địa phương được lưu giữ và bảo tồn cho đến ngày nay. Cùng SKP tìm hiểu về những nét văn hóa lâu đời của Đình Gia Thượng nhé!
Vị trí địa lý của Đình Gia Thượng
Đình Gia Thượng trước đây thuộc xã Ngọc Thụy, huyện Gia Lâm. Xã gồm có các thôn: Bắc Biên, Bắc Cầu, Gia Thượng, Trung Hà và Yên Tân. Nguyên là đất các xã Bắc Cầu, Gia Thượng, tổng Gia Thụy, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh và một phần đất tổng Tầm Xá, huyện Hoàn Long, tỉnh Hà Đông trước năm 1945.
Sau năm 1953, Đình được đặt tại xã Ngọc Thụy, quận 8, ngoại thành Hà Nội. Năm 1961 là xã Ngọc Thụy, huyện Gia Lâm. Vào cuối năm 2003, chính phủ quyết định tách huyện Gia Lâm và huyện Ngọc Thụy thành quận Long Biên, thành phố Hà Nội.
Đình Gia Thượng nay thuộc tổ 20 phường Ngọc Thụy. Nói chung, Ngọc Thụy, đặc biệt là Gia Thượng, là nơi do người dân địa phương quản lý, điều này được chứng minh bằng hệ thống di tích văn hóa sau các thánh tích như đình Bắc Cầu nằm ở phía bắc cầu Long Biên. Đây là ngôi Đình được bắt đầu từ thời vua Hùng. Bắc Biên là một làng ở Cơ Xá, nằm trên lớp phù sa sông Hồng ở bờ Bắc. Thượng nguyên là đất của phường Cơ Xá.
Khái quát về Đình thờ 5 vị Thần hoàng
Vì sao đình lại có tên là Đình Gia Thượng?
Đình Bắc Biên thờ vị tướng giỏi Đào Kỳ – Hai Bà Trưng. Đền Bắc Biên thờ Lý Thường Kiệt ngay trên quê hương ông. Chùa Bắc Biên hiện còn lưu giữ được quả chuông đồng có niên đại Chính Hòa (1690). Trên khắc bài ghi rõ: “Chùa An Xá là nơi danh lam cổ tích, thực ấp này nguyên ở vào Nội điện thành Thăng Long chuẩn cho dân trong ấp ra ở bãi Cơ Xá”. Vào thế kỷ 15, giặc Minh vẫn còn đặt dấu tích của thành Diêu Trì. Thành cũng không lớn lắm, ngoại trừ quân Minh bị xâm lược nhiều. Một số bị chiếm đóng bởi các lực lượng lãnh thổ và chủ nghĩa lãnh thổ.
Vào đầu năm 1427, quân nổi dậy Lam Sơn một mặt bao vây lâu đài, mặt khác yêu cầu gọi hàng. Vào tháng 2 năm 1427, toàn bộ quân đội của Điêu Diêu đã rút lui và đầu hàng quân nổi dậy. Trong sử sách thành Điêu Diêu còn gọi là thành Điêu Hào. Đình Gia Thượng lấy tên là đình làng Gia Thượng. Ngôi chùa được xây dựng bên ngoài con đập ở hữu ngạn sông Đuống.
Những vị thần được thờ phụng tại Đình
Đình thờ 5 vị Thần hoàng, trong đó có Linh Lang Đại Vương và Cao Sơn Đại Vương là 2 vị Thần có địa vị Thần quyền quan trọng trong đời sống tinh thần của nhân dân Thăng Long và được nhiều nơi tôn vinh thờ phụng. Linh Lang là vị Thần được thờ chính ở đền Voi Phục – Thủ Lệ trấn tây “Thăng Long tứ trấn”. Huyền thoại truyền là con vua Lý Thánh Tông, có công đánh giặc chống Tống.
Thần Cao Sơn Đại vương được thờ chính ở đình Kim Liên. Ông được thờ với tư cách là trấn nam của Kinh thành. Cao Sơn là vị tướng thân cận của Tản Viên Sơn Thánh đánh trận với Thủy Tinh. Điều này phản ánh sự đoàn kết của nhân dân ta trong việc chống lại thiên tai lũ lụt và sự tàn phá của nhân loại. Đặc biệt là trong hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước.
Đình này còn thờ thần Thần Giang Khẩu Đại vương (Thần cửa sông). Với ý nghĩa cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Ngoài ra, đình còn thờ các thiên thần (thần núi, thần sông) và hai vị Minh Trù Đại Vương và Minh Khiết Đại Vương. Đây là hai vị thần truyền thuyết (lúc mới sinh, lúc hóa) và nhân vật lịch sử thời Lý. Nội dung của thần khẳng định công lao đánh giặc ngoại xâm (quân Chiêm Thành) vào thế kỷ XI để bảo vệ hai nước. Các vị thần này được thờ làm thần làng ở nhiều nơi như đình Gia Quất, phường Thượng Thanh.
Đình được xây dựng khi nào?
Các bậc cao niên ở địa phương cho biết, đình có nguồn gốc từ việc dựng đình vào cuối thời Lê Trung Hưng. Nó đã được nhiều lần tu sửa đình trở nên khang trang và sạch sẽ hơn. Căn cứ vào bộ đòn kiệu bát cống chạm Rồng chạm trổ rất tinh xảo. Ngoài ra, phong cách nghệ thuật sơn mài thế kỷ vàng rực rỡ của những năm đầu thế kỷ 19.
Cây đa tươi tốt phủ kín đầu, gốc, rễ dưới mặt lõi cổ thụ sâu. So với sân đình hiện nay thì rễ ở dưới mặt bằng cốt cũ sâu khoảng 1m50. Có thể dự đoán ngôi nhà cổ có tuổi đời khoảng 200 đến 300 năm. Sự tồn tại của ngôi đền này đã rất lâu đời, thế nhưng đến nay chúng vẫn còn nguyên vẹn.
Kiến trúc độc đáo của ngôi Đình
Một cuộc khảo sát tài liệu do Ủy ban Quản lý Di sản và Danh lam thắng cảnh Hà Nội tiến hành năm 1994 cho thấy, ngôi đền được xây dựng vừa phải. Bao gồm ba ngọn đồi nhỏ hình đầu hồi, còn gọi là vồ gỗ. Phía trước gian được lắp đặt một cửa bàn ăn, trên cửa ngăn cách các ô có ba chữ “Thượng từ”. Khu vực hai bên là tường gạch đối xứng với tường sau của hai đầu hồi và kết nối với Hậu Cung. 2 vì chính làm thống nhất một kiểu kèo suốt nối với kẻ hiên đặt trên đầu cột gạch.
Dựa trên những công trình kiến trúc hiện có của ngôi chùa, có thể dự đoán rằng ngôi chùa đã được trùng tu vào đầu thế kỷ 20. Đặc điểm của Đình Gia Thượng là ngoài lớp phù sa, đất trũng bị ngập lụt hàng năm. Điều này đã làm hư hỏng kết cấu công trình và hư hỏng nhanh chóng. Nếu ngập lụt thời gian dài thì sẽ xuống cấp vô cùng nhanh.
Thời gian tu bổ Đình
Trong khoảng thời gian từ năm 2003 đến năm 2004, chính quyền và nhân dân địa phương đã đầu tư tu bổ Đình. Làm đẹp ngôi đình gồm 3 gian và 2 gian. Phần còn lại được xây dựng theo kiểu cấp 4 mái, 4 đao. Mặt bằng hình chữ nhật, ngang 17,2m, dài 11,5m. 4 vì kèo làm theo kiểu “thượng chồng rường, trung can, hạ tiền bẩy hậu bẩy”, 2 vì kèo đầu hồi làm kiểu “thượng chồng rường, trung kèo xó hạ bẩy góc”. Phần mái phân bổ thượng tứ – hạ ngũ, rui, hoành gỗ lim, mái lợp ngói mũi hài.
Hậu cung là một 1 gian được xây bệ thờ. Bên trên sẽ đặt 5 bộ Long ngai sơn son thếp vàng ứng với 5 vị Thần hoàng được thờ tại đình. Phần ền nhà Đại đình sẽ được lát gạch đỏ vuông 30cmx30cm.
Vì vậy, Đình Gia Thượng về cơ bản vẫn giữ được nét truyền thống của các công trình kiến trúc cổ. Cụ thể là có không gian rộng rãi, thoáng mát, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp. Hiện thực hóa sự hòa nhập giữa kiến trúc và môi trường. Sự kết hợp này có ý nghĩa sống còn đối với sự thống nhất của kiến trúc cổ truyền Việt Nam.
Đình Gia Thượng – Nơi lưu giữ được nhiều di vật có giá trị lịch sử
Trong Đình hiện còn lưu giữ nhiều di tích lịch sử và nghệ thuật. Đặc biệt là chúng đều là những kỷ vật có giá trị từ thế kỷ 19 đến thế kỷ 20. Cụ thể như: 1 hoành phi “Thánh cung vạn tuế”, 3 đôi câu đối ca ngợi cảnh đẹp của di tích, 1 bộ kiệu bát cống sơn son thếp vàng nghệ thuật thế kỷ XIX. Ngoài ra, Đình còn có 6 thanh gươm thờ, 1 ngai thế kỷ XIX. Thêm vào đó là 4 ngai mới, 1 bát hương sứ vẽ men màu xanh lam, bộ bát bửu, nhang án sơn son thếp vàng, ngựa thờ (đồ thờ mới), tả chiêng, hữu trống và rất nhiều đồ thờ tự khác.
Bộ sưu tập các di vật văn hóa hiện còn lưu giữ tại các Đình chính là nguồn tư liệu quý giá giúp khơi gợi lịch sử. Đây cũng là nơi ghi lại những thuần phong mỹ tục của các cộng đồng. Cụ thể là những dân cư phía đông bắc Thăng Long. Đình Gia Thượng sẽ là một điểm du lịch hấp dẫn trên tuyến du lịch phía Tây. Cụ thể là từ Gia Thụy ở Gián Biên, Thượng Thanh qua phía Bắc sông Đuống đến phường Phúc Lợi, quận Long Biên.
Nếu có dịp đến đây, du khách sẽ hoàn toàn cảm nhận được những nét cổ xưa mà ít có ngôi đền nào có. Đây là điểm nổi bật mà Đình vẫn còn lưu giữ tất cả cho đến ngày nay.
Nguồn: didulich.net
