Lịch sử nước ta là một quá trình dài hình thành và phát triển, trải qua nhiều thời kì và nhiều cuộc kháng chiến để có được cuộc sống ấm no, hạnh phúc như ngày hôm nay. Để có được sự bình yên của hiện tại, biết bao vị vua, vị anh hùng, tướng tài của dân tộc đã ngã xuống, sẵn sàng hy sinh bản thân để đánh đổi. Nhiều bức tượng được người của nhiều vị vua, các anh hùng dân tộc được người dân xây dựng để ghi nhớ công ơn và được lưu truyền cho đến ngày hôm nay. Có nhiều bức tượng đã trở thành bảo vật vô giá có giá trị tinh thần đối với người dân Việt Nam. Trong đó Tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông đã được người dân bảo tồn cho đến ngày nay.
Tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông được người dân Yên Tử tôn thờ và được xem là bảo vật vô giá, có giá trị về tinh thần lẫn mang ý nghĩa lịch sử đặc biệt quan trọng đối với dân tộc ta. Là nơi để tưởng niệm một vị vua anh minh, một vị tướng tài của dân tộc Việt Nam. Dù đã trải qua quá trình tu sửa nhưng giá trị tinh thần mang lại vẫn không đổi.
Tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông được xem là bảo vật quốc gia của Yên Tử
Các nhà khoa học thuộc Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã kiểm tra 11 điểm từ đầu đến chân bức tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông ở khu vực tháp Huệ Quang, chùa Hoa Yên (Yên Tử, Quảng Ninh). Theo đó, bức tượng được tạo tác từ đá xanh. Với thành phần và hàm lượng khoáng vật tương đương với loại đá xanh xây xếp tháp. Các nhà khoa học cho rằng đá làm tượng và xây tháp có cùng nguồn gốc.
Về kỹ thuật tạo tác, theo hồ sơ bảo vật, người thợ đã sử dụng phương pháp mài và đánh bóng bằng cát, nước và bàn mài. Ngay cả các vị trí hoa văn với các đường nét nhỏ, phạm vi hẹp cũng được mài nhẵn. Kích thước, tỷ lệ, tư thế, dung mạo của tượng và các họa tiết hoa văn trang trí trên tượng vô cùng hoàn hảo. Cho thấy nghệ nhân tạo tác pho tượng này phải có trình độ hiểu biết sâu rộng về chuẩn mực tạc tượng. Cũng như trình độ kỹ thuật, mỹ thuật cao.
Tượng được thể hiện với gương mặt thanh tú, tai to, trán rộng, cổ cao nhiều ngấn thân hình thanh thoát mà dáng vẻ uy nghiêm. Các nếp áo quần chồng xếp mềm mại, uyển chuyển. Họa tiết hoa văn trên vạt áo, gấu quần chi tiết và sắc nét.
Tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông được tu sửa vào thời Lê Trung
Theo nhiều tài liệu, xá lị của Phật hoàng Trần Nhân Tông tôn trí ở chùa Hoa Vân (chùa Hoa Yên hiện nay) vào năm 1326.
Theo ông Kiều Đinh Sơn, Giám đốc Bảo tàng Quảng Ninh cho biết. Tháp Huệ Quang (chùa Hoa Yên) được dựng lại vào thời Lê Trung hưng trên nền tháp cũ. Sau khi tòa tháp được xây dựng dưới thời Trần sập đổ. Khi dựng lại tháp, người xưa đã sử dụng một số cấu kiện tháp của thời trước. ” Thấy rõ nhất là những cấu kiện góc mái, bệ sen và đế tháp với trang trí hoa sen dây. Tàu mái trang trí hình rồng thời Trần”.
Ông Sơn cho hay đá xây dựng tháp có hai loại, đều được sử dụng ở thời Trần và thời Lê Trung hưng. Được phân biệt qua các hoa văn trang trí trên đá mang nét đặc thù của mỗi thời. Còn pho tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông được tạc thủ công, bằng đá xanh. Có cùng nguồn gốc, thành phần khoáng vật và hoá học với loại đá xanh xây tháp thời Trần.
Tuy vậy, tượng không phải được tạo tác từ thời Trần mà là thời Lê Trung hưng căn cứ vào kỹ thuật, kích thước, phong cách trang trí trên tượng. Đây là một điển hình mẫu mực trong nghệ thuật điêu khắc tượng Phật Đại Việt thế kỷ 17.
Ông Kiều Đình Sơn nhận định, để làm được điều đó, nghệ nhân đã sử dụng phương pháp mài và đánh bóng bằng cát, nước và bàn mài. Ngay cả các vị trí hoa văn với các đường nét nhỏ. Phạm vi hẹp cũng được mài nhẵn.
Tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông tại Yên Tử là pho tượng cổ nhất
Hiện còn hai bộ Tam Tổ Trúc Lâm (ba vị tổ thiền phái trúc lâm) đầy đủ. Và cổ nhất tại chùa Phổ Minh (Nam Định) và tại chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang). Đều được tạo dựng trong khoảng thế kỷ 17 – 18. Làm bằng gỗ và được sơn thếp.
Tuy nhiên, tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông ở chùa Phổ Minh được tạc theo thế sư tử nằm. Mô tả khoảnh khắc ngài nhập niết bàn. Còn tượng tại chùa Vĩnh Nghiêm thì thể hiện ngài trong tư thế tọa thiền ở thế buông thư trên bệ vuông. Thân khoác y cửu điều, tay phải lần tràng hạt.
Ngoài ra, khảo cổ học cũng phát hiện hai pho tượng bằng đá tại khu nhà tổ chùa Hồ Thiên (Đông Triều, Quảng Ninh). Trong đó có một pho được cho là tượng Phật Hoàng lại được tạc ở tư thế tọa thiền trên đài sen. Hai tay bắt ấn tam muội, thân khoác y cửu điều.
“Qua so sánh cho thấy, tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông tại tháp Huệ Quang, Yên Tử là độc bản. Cũng là pho tượng cổ nhất về ngài. Không trùng lặp với bất kỳ pho tượng nào khác. Ngay cả về cả tư thế, pháp phục, họa tiết trang trí và thậm chí là cả hình tướng”. Ông Sơn nói.
Xem thêm nhiều địa danh có giá trị lịch sử trong và ngoài nước tại Di sản.
Nguồn: ngaynay.vn
